1. Beschrijving
LCD is de afkorting van Liquid Crystal Display, of in het Nederlands, vloeibaar-kristalscherm. Het is een plat beeldscherm met een laag energieverbruik. Hierdoor worden LCD-schermen gebruikt in platte elektronische apparatuur of in draagbare apparaten die een batterij met beperkte capaciteit hebben. LCD schermen worden in omgevingen zoals huishoudens en bedrijven gebruikt voor visuele communicatie en als interface van computers.
“De werking berust op het effect dat de "vloeibare kristallen" in het display in staat zijn om de polarisatierichting van licht te draaien als er een elektrische spanning op wordt gezet. Het vloeibare kristal bestaat uit staafvormige complexe moleculen die in onderlinge interactie een helische structuur aannemen waarbij elke molecule een stukje gedraaid ligt ten opzichte van de onderliggende molecule.” (Plasma of LCD, s.d.)
Figuur 1: Opbouw van een LCD-scherm (Plasma of LCD, s.d.).
Afgedankte LCD-schermen vallen onder de noemer van (A)EEA (afgedankte elektrische en elektronische apparatuur). LCD-schermen zijn meer bepaald een voorbeeld van schadelijke onderdelen van (A)EEA. (A)EEA valt door de aanwezigheid van LCD-schermen en soortgelijke schadelijke onderdelen onder de noemer van gevaarlijk afval. (A)EEA moet verplicht gedepollueerd en gedemonteerd worden door vergunde verwerkers. De verschillende afvalstromen die na depollutie en demontage ontstaan dienen verder gerecycleerd te worden (OVAM, s.d.). Meer informatie hieromtrent is terug te vinden in de afvalstroomfiche van (A)EEA. Ook de website van de OVAM geeft heel wat informatie over hoe als particulier of bedrijf om te gaan met het geproduceerde (A)EEA, waar het te deponeren, hoe het verwerkt wordt door een vergunde verwerker.
Figuur 2: Evolutie in de huishoudelijk afgedankte televisieschermen en monitoren (Recupel, 2013).
Recupel beschikt niet over specifiek cijfermateriaal m.b.t. de ingezamelde LCD-schermen. De LCD-schermen behoort tot de stroom FPD[1]. FPD is de stroom van de monitoren waarin, naast afgedankte LCD-schermen, ook afgedankte plasma en LED-schermen te vinden zijn. FPD hoort, tesamen met CRT[2]- en flatpanel beeldschermen tot de stroom ‘Televisieschermen en monitoren’ (TVM) die in Figuur 2 te vinden is. Figuur 2 vermeldt de ‘huishoudelijk afgedankte televisieschermen’. In deze cijfers zitten evenwel ook de TV-schermen vervat die afkomstig zijn van de bedrijven. ‘Huishoudelijk’ heeft in deze zin betrekking op de aard van het product, en niet door wie het gebruikt is (huishoudelijk of professioneel).
De stroom FPD, waarbinnen LCD-schermen, wordt ingezameld via de fracties OVE[3] en TVM. Het aandeel van de stroom FPD binnen de fracties TVM en OVE wordt bepaald via sampling. Op basis van deze sampling stelt Recupel dat er in 2012 657 ton FPD in Vlaanderen werd ingezameld (E. Verberckmoes, treatment manager, persoonlijke communicatie, 4 februari 2014).
Figuur 2 toont dat er voor de stroom TVM (afkomstig van huishoudens) er nu een piek in de retourstroom zit omdat nu vooral de zwaardere CRT TV’s en monitoren ingezameld worden waar er lichtere flatpanel displays op de markt gebracht worden. Deze zwaardere CRT TV’s en monitoren zijn verantwoordelijk voor 98% van de retourstroom TVM in 2011 (Huisman 2013).
[1] FPD: Plasma, LCD en LED
[2] cathode ray tube
[3] ‘OVE’ is de stroom van kleine huishoudelijke apparaten (Huisman, 2013).
2. Wetgeving
Vlaams
-
Vlarem II, Deel 5, Hoofdstuk 5.2., afd.5.2.2., Subafd.5.2.2.5., Art.5.2.2.5.2., §8: De verwerking van niet-herbruikbare afgedankte elektrische of elektronische apparatuur
- Dit artikel stelt o.a. de verplichting op om LCD-schermen met een oppervlak van meer dan 100 cm² selectief te demonteren en in te zamelen voor recyclage of verwijdering in een daartoe verplichte inrichting
Europees
-
Richtlijn gevaarlijke stoffen in elektrische en elektronische apparatuur
-
Art.4, lid 1
- “De lidstaten dragen er zorg voor dat EEA die in de handel wordt gebracht, met inbegrip van kabels en reserveonderdelen voor de reparatie, het hergebruik, het aanpassen van functionele aspecten of het verbeteren van de capaciteit van deze apparatuur, geen van de in bijlage II genoemde stoffen bevat.”
-
Bijlage III (van de beperking in art.4, lid 1, vrijgestelde toepassingen)
- Lood in soldeermateriaal in kwikvrije platte fluorescerende lampen (die bijv. worden gebruikt in LCD-schermen, designverlichting of industriële verlichting) à geldt nog (op 08/01/2014, controleer bijlage III voor laatste stand van zaken)
- Loodoxide in glas dat gebruikt wordt voor het koppelen van het boven- en ondersubstraat van platte fluorescentielampen voor vloeibaar-kristalschermen (LCD’s) à is vervallen op 01/06/2011
-
Art.4, lid 1
-
Richtlijn AEEA
-
Art.8: passende verwerking
- Anders dan de voorbereiding voor hergebruik, en handelingen in verband met nuttige toepassing en recycling, omvat ‘passende verwerking’ ten minste de afzondering van alle vloeistoffen en een selectieve behandeling overeenkomstig bijlage VII.
- Bijlage III Categorieën EEA waarop deze richtlijn van toepassing is
- Bijlage IV Niet-beperkende lijst van EEA die onder de in bijlage III genoemde categorieën valt
-
Art.8: passende verwerking
3. Inzameling, verwerking en recyclage
- Beknopte beschrijving van de mogelijke inzameling, voorbehandeling, verwerking en/of hergebruiksmogelijkheden en technieken. Een uitgebreide beschrijving van de technieken komt later aan bod, hier vooral bedoeld als overzicht.
- Overzicht bedrijven
Figuur 3: Vereenvoudigde flowchart van een recyclagesysteem voor LCD-schermen.
4. Referenties en contactpersonen
- Huisman, J. (2013). Massabalans en marktstructuur van (A)EEA in België. United Nations University, Institute for Sustainability and Peace, & FFact Management Consultants: Delft.
- OVAM (s.d.). Wat is (A)EEA?. Geraadpleegd op 17 januari 2014, http://www.ovam.be/duurzame-kringlopen/materiaalkringlopen/aeea.
- Plasma of LCD.be (s.d.). LCD-scherm. Geraadpleegd op 17 januari 2014, http://www.plasma-of-lcd.be/LCD.html.
- Recupel (2013). Jaarverslag 2012. Geraadpleegd op 17 januari 2014, http://recupel2012jaarverslag.devsite.be/.